Du khách đến Việt Nam bằng tàu biển. Ảnh: T.Long.
Cơ cấu khách du lịch
Trong bối cảnh chúng ta đang rất thiếu thốn về cơ sở vật chất thì số liệu thống kê về khách du lịch đến Việt Nam trong năm 2007 đã thể hiện sự chuyển đổi một cơ cấu khác. Nếu trước đây lượng khách đường bộ và lượng khách chi trả thấp rất cao (có những năm khách đường bộ phần lớn chi trả thấp chiếm khoảng trên 30%), thì năm nay tỉ lệ nhóm khách này đã giảm đáng kể trong tổng khách đến.
Điều này chứng tỏ Việt Nam đang dần dần trở thành điểm đến hấp dẫn đối với những người có khả năng chi trả cao và đi dài ngày hơn. Một trong những tín hiệu tốt đối với ngành du lịch là khách đến với mục đích du lịch thuần tuý đã tăng lên 26%, khách thương mại tăng 16%, khách thăm thân tăng 9%, khách đến với mục đích khác giảm xuống 10%. Trong năm 2007, tỷ lệ tăng trưởng khách đến cao nhất là từ các nước khối ASEAN đã chứng minh cho sự thành công của chiến lược chuyển hướng thị trường lấy ASEAN là trọng tâm.
Thị trường Tây Âu là thị trường truyền thống của du lịch Việt Nam trong đó tiêu biểu là các thị trường Pháp, Anh và Đức. Trong suốt hơn 10 năm (từ năm 1995 đến năm 2005), lượng khách Pháp đến Việt Nam không bao giờ đạt 140 nghìn lượt, không những thế, có những năm tốc độ tăng trưởng khách Pháp còn âm (năm 2002, 2003).
Tuy nhiên, hai năm nay trở lại đây, khách Tây Âu bắt đầu tăng và đặc biệt trong năm 2007 khách đến từ nhóm thị trường này tăng trưởng với tốc độ cao như khách Pháp tăng 42% (đạt 183 nghìn lượt khách), khách Đức tăng 32% và khách Anh tăng xấp xỉ 28%.
Thị trường Đông Bắc Á như Nhật, Hàn Quốc, Đài Loan vẫn là nhóm thị trường quan trọng nhất, với tổng lượng khách chỉ riêng 3 thị trường này đạt hơn 1,2 triệu lượt khách, chiếm gần 30% tổng lượng khách du lịch đến trong năm 2007. Mặc dù lượng khách tuyệt đối khá lớn nhưng do số nền cao nên tốc độ tăng trưởng khách của nhóm thị trường này lại thấp hơn tốc độ tăng trưởng trung bình (năm 2007 khách Nhật tăng 8,9%, khách Hàn Quốc tăng 12,7%).
Theo ông Vũ Thế Bình - Vụ trưởng Vụ lữ hành (Tổng cục Du lịch, Bộ VH-TT): "Phân tích cơ cấu khách du lịch của năm vừa qua cho thấy việc chuyển hướng khai thác thị trường đã mang lại những kết quả đáng mừng. Tuy nhiên, để có thể đạt được chỉ tiêu 6 triệu lượt khách vào năm 2010 (chỉ tiêu trong Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2010), nhiệm vụ của ngành du lịch trong thời gian tới là phải phấn đấu đạt mức tăng trưởng khách từ 20% đến 25%".
Chuyển biến thị trường
Trong năm vừa qua, chương trình thu hút khách đường bộ qua các cửa khẩu miền Trung đã thành công. Một trong những nguyên nhân dẫn đến thành công này chính là chính sách của Chính phủ cho phép thí điểm các đoàn xe Caravan tay lái nghịch của Thái Lan sang Việt Nam. Trong gần 2 năm đã có trên 2 nghìn lượt xe sang với khoảng trên 10 nghìn lượt khách. Số lượng xe và đoàn Caravan không lớn nhưng là chất xúc tác để thúc đẩy các đoàn khách khác sang Việt Nam đi qua cửa khẩu miền Trung.
Sự phát triển khách du lịch tàu biển cũng góp một phần không nhỏ trong sự tăng trưởng ngành du lịch VN. Mặc dù năm 2007 khách du lịch tàu biển tăng không cao so với năm 2006 (chỉ xấp xỉ tăng 0,4%) nhưng lại có những thay đổi đáng kể về chất. Những hãng tàu biển chuyên đưa khách du lịch đến Việt Nam, sau một thời gian ngừng trệ, tháng 12 năm 2007 đã bắt đầu quay trở lại.
Sự kiện Hội nghị Du lịch tàu biển lần thứ 1 được tổ chức với sự tham gia của hàng trăm đại diện các doanh nghiệp du lịch Việt Nam, các hãng tàu biển lớn càng khẳng định xu thế "bùng nổ" về du lịch tàu biển tại VN. Chỉ riêng việc hãng Star Cruise - hãng tàu biển lớn thứ 3 trên thế giới của Malaysia - cùng với tàu Fashion Diamond của hãng FTV quay lại VN cũng có khả năng giúp lượng khách năm 2008 sẽ tăng lên so với năm 2007 khoảng 100 nghìn lượt.
Sản phẩm du lịch
Sự độc đáo, hấp dẫn của sản phẩm du lịch là yếu tố quan trọng quyết định việc khách du lịch có đến hay không. Năm vừa qua, triển khai kế hoạch nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch, Tổng cục Du lịch đã tổ chức hàng chục đoàn khảo sát các tuyến điểm du lịch trong nước và nước ngoài. Các chuyến khảo sát trong nước đã chú trọng tới các tuyến điểm du lịch ở vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo (Tây Nguyên, Tây Bắc, Việt Bắc, Hà Giang...).
Những chuyến khảo sát nước ngoài tập trung vào việc liên kết nối tour sang các nước láng giềng như Trung Quốc, Lào, Thái Lan, Campuchia qua đường bộ. Đặc biệt, các tour du lịch Tây Bắc, Tây Nguyên, Đông Bắc, Đồng bằng sông Cửu Long... đã khơi dậy tiềm năng của vùng sâu vùng xa với phong cảnh thiên nhiên hùng vĩ và văn hóa bản địa của các dân tộc thiểu số...
Bên cạnh việc tổ chức các chuyến khảo sát xây dựng sản phẩm mới, trong 3 năm vừa qua, Tổng cục Du lịch đã hỗ trợ cho 45 làng bản, mời nghệ nhân huấn luyện để thiết lập những đội văn nghệ tại các bản làng dân tộc ít người hoặc những làng xã có các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống hấp dẫn, thu hút khách.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng và đã đạt được một số kết quả nhất định, nhưng ngành du lịch vẫn còn phải đối mặt với nhiều khó khăn. Đó là sự yếu kém về cơ sở hạ tầng và sự thiếu thốn về cơ sở vật chất kỹ thuật.
Cũng theo ông Vũ Thế Bình: "Các khách sạn cao cấp 4 sao, 5 sao hiện tại cung vẫn không đáp ứng nổi cầu. Các khách sạn cao cấp ở các trung tâm du lịch lớn đều hoạt động hết công suất, thậm chí nhiều khách sạn đã hết chỗ đến tận tháng 12 năm 2008. Với tình trạng này, dù các biện pháp thu hút khách được thực hiện tốt thế nào đi nữa thì cũng không thể đón được nhiều khách. Một vấn đề nữa là phương tiện vận chuyển khách. Cho đến nay, Tổng cục Du lịch đã nhiều lần kiến nghị nhưng vẫn chưa có được một mức thuế thoả đáng cho việc nhập khẩu xe chở khách du lịch do vẫn còn tồn tại quan niệm xe chở khách du lịch vẫn là những hàng tiêu dùng nên phải chịu mức thuế khá cao. Chính vì vậy, các doanh nghiệp du lịch gặp khó khăn trong việc nhập xe tốt để chở khách du lịch và đẩy giá tour lên rất cao, làm giảm sức cạnh tranh của sản phẩm du lịch Việt Nam. Việc thiếu những chính sách hỗ trợ như vậy đã khiến cho cơ sở vật chất của ngành chưa đủ đáp ứng nhu cầu thực tế".
Hướng phát triển của du lịch năm 2008
Về thị trường, Việt Nam sẽ tiếp tục tập trung khai thác thị trường ASEAN nhằm tăng cường giao lưu văn hoá giữa các nước trong khu vực, đồng thời giữ vững tốc độ tăng trưởng khách du lịch đến VN. Các nhóm thị trường có khả năng chi trả cao như Tây Âu, Đông Bắc Á, Bắc Mỹ cũng vẫn được quan tâm đúng mức. Với chính sách khuyến khích những người VN định cư ở nước ngoài về thăm và đầu tư phát triển kinh tế ở quê hương, hy vọng từ năm 2008, tỷ lệ kiều bào về thăm thân và đầu tư sẽ ngày càng tăng.
Cũng trong năm 2008, các sản phẩm du lịch mới cần phải được tiếp tục khai thác để thu hút khách, đặc biệt là hai loại hình du lịch tàu biển và đường bộ.
Các kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nhằm phát triển và nâng cao năng lực đội ngũ lao động trong ngành du lịch sẽ tiếp tục được triển khai nhằm cải thiện tình trạng thiếu nhân lực có tay nghề cao trong ngành.
Hy vọng trong những năm tới, các cơ chế chính sách cho phát triển du lịch sẽ tiếp tục được cải tiến và đổi mới để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư phát triển du lịch, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho khách du lịch vào Việt Nam.
