Ngày 23/2, UBCK đã công bố dự thảo Thông tư hướng dẫn công bố thông tin trên TTCK. Hàng loạt thay đổi đã được thiết lập trên cơ sở siết chặt tiêu chuẩn công bố thông tin của DN niêm yết.
Với những thay đổi thiết yếu, NĐT có cơ sở để tin tưởng hơn những số liệu kinh doanh hàng quý mà DN công bố.
Báo cáo tài chính quý phải có ý kiến kiểm toán
Điểm thay đổi đáng lưu ý của dự thảo liên quan đến công bố thông tin hoạt động kinh doanh của DN là yêu cầu báo cáo kết quả kinh doanh hàng quý sẽ phải đi kèm với ý kiến soát xét của đơn vị kiểm toán theo chuẩn quy định về chuẩn mực kiểm toán hiện hành.
Theo quy định hiện tại, các báo cáo tài chính (BCTC) quý chỉ là những số liệu kế toán của DN, không cần thực hiện kiểm toán. Tuy nhiên, thực tế quý IV/2008 vừa qua cho thấy, không ít DN đã thực hiện dồn lỗ vào kỳ kế toán cuối năm, trong đó đáng chú ý nhất là các khoản khấu hao, trích lập dự phòng cũng như các khoản hạch toán khác.
Những phương pháp kế toán có thể gây sốc đối với NĐT là hạch toán các khoản phải chi hay các trích lập dự phòng vào quý cuối cùng của năm. Không ít DN đã dồn lỗ kiểu này và trong khi vẫn công bố lãi các quý đầu năm, chỉ riêng số lỗ quý cuối năm đã xóa sạch những thành quả kinh doanh trước đó, thậm chí đội số lỗ lũy kế lên gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu.
Theo ông Trần Đình Cường - TGĐ Cty Kiểm toán Ernst & Young VN, kiêm Phó Chủ tịch Hội Kiểm toán viên hành nghề VN, trong bối cảnh thị trường sụt giảm, cần đặc biệt chú ý đến vấn đề trích lập dự phòng của các DN. Đây là một nội dung luôn có tính rủi ro cao trong nhiều nội dung kiểm toán. Để tạo niềm tin cho NĐT, cần bắt buộc các DN công bố BCTC quý đã được kiểm toán hoặc soát xét bởi các kiểm toán viên, nhất là trong bối cảnh khó khăn hiện nay, khi mà giá trị tài sản liên tục sụt giảm.
Một trong những chuẩn mực của kiểm toán là công tác soát xét BCTC. Mục tiêu của công tác này là giúp cho kiểm toán viên và Cty kiểm toán dựa trên cơ sở các thủ tục soát xét để đưa ra ý kiến kết luận là không (hoặc có) phát hiện ra sự kiện trọng yếu làm cho kiểm toán viên cho rằng BCTC đã không được lập phù hợp với chuẩn mực kế toán VN.
Theo phản hồi của nhiều NĐT, BCTC quý của DN luôn là những thông tin đầu vào quan trọng cho NĐT khi ra quyết định đầu tư. Điểm đáng lưu tâm hiện tại là thị trường không thể chắc chắn những con số kế toán do DN công bố chính xác đến mức nào. Việc thực hiện kiểm toán hàng quý là không khả thi cho DN nhưng chí ít sự tham gia của kiểm toán cũng tạo nên niềm tin nhất định vì chỉ đơn vị kiểm toán mới đủ chức năng đánh giá những con số mà DN đưa ra.
Dự thảo cũng quy định rộng hơn các nội dung DN niêm yết phải công bố hàng quý. Cụ thể, DN sẽ phải giải trình các biến động lợi nhuận trên 10% so với quý liền trước, báo cáo UBCKNN, các sở giao dịch kết quả kinh doanh của Cty con hoặc Cty liên kết, đồng thời lưu trữ và công bố thông tin trên tại website của DN. Những thông tin liên quan đến lỗ lãi của Cty con thường chỉ được tổng hợp trên cơ sở số liệu cuối cùng. Tuy nhiên, nếu đó là những Cty mà DN niêm yết góp tỉ lệ vốn lớn thì NĐT có quyền biết thực trạng kinh doanh.
Giải trình có hạn chế được tình trạng làm giá?
Một điểm được nhiều NĐT cho rằng khó có tính khả thi là yêu cầu công bố giải trình của DN niêm yết khi có sự kiện giá CP tăng trần hoặc giảm sàn 5 phiên liên tục mà không theo xu hướng chung của thị trường. DN cũng có trách nhiệm giải trình nếu giá CP tăng trần hay giảm sàn 10 phiên liên tục.
Tuy nhiên, điều mà thị trường quan tâm là các thông tin giải trình có hữu ích với NĐT? Thực tế đã có thời điểm như tháng 5/2008, hàng loạt CP giảm sàn liên tục hàng chục phiên do hoạt động bán giải chấp của CTCK. NĐT trở nên hết sức nhàm chán với các thông tin giải thích của Cty niêm yết theo quy định vì nội dung gần như nhau: DN vẫn hoạt động bình thường và biến động giá CP là do cung - cầu thị trường!
Theo ý kiến của một NĐT chuyên nghiệp, việc yêu cầu giải trình thông tin trong những tình huống như vậy gần như không có ý nghĩa. Tình trạng làm giá trên thị trường đối với một số CP có khối lượng lưu hành thấp rất khó theo dõi vì không thể phân biệt với nhu cầu mua thực tế nếu hành động mua xuất phát từ nhiều tài khoản khác nhau. Để hạn chế tình trạng làm giá, cần nhấn mạnh hơn vào công tác giám sát, thanh tra của UBCK hơn là yêu cầu DN giải trình một cách thủ tục.
Đại diện một DN niêm yết trên sàn HOSE cũng cho biết, năm 2008, Cty cũng phải vài lần giải trình việc CP biến động giá bất thường (giảm liên tục 5 phiên). Tuy nhiên, ban lãnh đạo Cty cũng không biết nói gì hơn là thông báo về tình trạng hoạt động của Cty, kế hoạch lợi nhuận hay những khó khăn hiện tại.
Ý kiến này cũng cho rằng, DN cần công bố kịp thời các thông tin nhạy cảm về hoạt động kinh doanh do khả năng rò rỉ thông tin là có thể. Để đảm bảo công bằng, UBCK nên tập trung giám sát những giao dịch bất thường liên quan đến DN hoặc những người có liên quan. Chế tài đối với những hành động giao dịch dựa trên thông tin nội gián cần được tăng nặng mang tính răn đe và công bố rộng rãi trên thị trường.
