 |
|
Một thương gia tại Sở giao dịch chứng khoán New York ngày 14/10. Ảnh: AFP |
Nhưng vậy tiền của bạn đi đâu? Vào tay các tỷ phú đầu tư ở phố Wall, hay các ông trùm dầu mỏ ở A rập Xê út? Hay các chính phủ?
Robert Shiller, một nhà kinh tế ở Yale, nói thẳng thừng: ”Quan niệm cho rằng bạn có thể mất hàng đống tiền trên thị trường chứng khoán là sự ‘ảo tưởng’”. Ông cho rằng giá cổ phiếu chưa bao giờ có ý nghĩa như một loại tiền – đó chỉ là một ước đoán gần nhất về giá trị của cổ phiếu.
Vì vậy, giá cổ phiếu “ở trong đầu mọi người”. “Chúng ta chỉ theo dõi cách mà mọi người đánh giá về giá trị của cổ phiếu. Mức giá mà mọi người sẵn sàng giao dịch hôm nay là giá thực tế. Đó là giá trị mà mọi người nghĩ về các cổ phiếu hiện nay”.
Shiller lấy ví dụ về một người đánh giá ngôi nhà giá trị 350.000 USD, một tuần sau cho rằng nó giá trị 400.000 USD. “Về mặt ý nghĩa, 50.000 USD đã biến mất khi anh ta nói như vậy. Nhưng tất cả chỉ là trong suy nghĩ”.
Tuy vậy, có những thứ đã biến mất thật sự khi thị trường chứng khoán và bất động sản giảm giá. Tất nhiên cổ phiếu của bạn không phải là mớ tiền nằm sẵn trong ví, ngôi nhà của bạn không phải là thứ bạn thế chấp lúc nào cũng được giá cao, nhưng chắc chắn bạn đã mất tiền tiềm năng, đó là số tiền đáng lẽ là của bạn nếu bạn bán nhà hoặc bán sạch cổ phiếu.
Đối với những người cần tiền mặt và phải tiêu dùng ngay, đó là tiền thực sự, cho dù nó có đúng với định nghĩa chung của từ đó hay không.
Chính vì thế, nhiều người thấy đau khổ vì nghĩ rằng tiền tiềm năng là thứ tiền mặt ở trong ví hay không tài khoản.
“Đó là một sai lầm lớn”, Dale Jorgenson, một giáo sư kinh tế của ĐH Havard nói.
Một nguyên tắc chủ chốt ở đây là: Chỉ có tiền trong túi bạn là không thể tan biến trong không khí, còn tiền mà bạn có thì có thể, trừ khi bạn bán nhà hoặc cổ phiếu một năm trước đây. Nếu đầu tư tiền vào cổ phiếu ngành tài chính, bạn đã lỗ đến 80%, thật đáng tiếc. Đó là một khoản thua lỗ khá là lâu dài bởi chúng khó mà phục hồi ngay.
Đã có thời không ai phải tự hỏi, tiền họ từng có đã biến đi đâu. Trước khi tiền giấy được người Trung Quốc phát minh, tiền là một thứ vật chất cụ thể, chẳng hạn như một đồng xu vàng có giá trị bằng số vàng đúc ra nó. Khi đó, nếu tiền của bạn đột nhiên biến mất thì chỉ có lý do đơn giản là bạn đã tiêu nó hoặc ai đó lấy cắp nó, hay bạn bỏ quên, hay bão táp, thiên tai đã huỷ hoại nó.
Nhưng ngày nay, rất nhiều thứ mang giá trị tiền tệ lại không thể nằm trong tay bạn.
Bạn có thể rót tiền vào chứng khoán và theo dõi giá trị hàng ngày qua màn hình máy tính, tự tin rằng khi nào bán cổ phiếu bạn sẽ có lời. Và bạn không cô đơn, hàng triệu nhà đầu tư khác đang chăm chú theo dõi màn hình cùng chia sẻ lòng tin với bạn rằng danh mục đầu tư của họ sẽ được đánh giá cao.
Nhưng lòng tin tập thể đó hiện nay đã không còn. Và khi lòng tin rời khỏi hệ thống tài chính, rất nhiều nhà đầu tư sẽ bán cổ phiếu với bất cứ giá nào.
Trong quá trình đó, tất nhiên của cải của bạn giảm đi. Nhưng liệu rằng ai đó có thể lấy được nó không? Có phải thế giới có một số tài sản cố định dịch chuyển giữa những cá nhân, quốc gia và các tổ chức trong quá trình dao động của nền kinh tế hay không ?
Jorgenson cho rằng không. Số tài sản trên thế giới cũng sẽ giảm đi tương ứng. Và ông phản đối quan điểm cho rằng sự thua lỗ trong đầu tư của bạn đem lại lợi nhuận cho ai đó, có thể là những tay đầu cơ cổ phiếu kiếm tiền khi giá xuống. "Chính những người này cũng đang thua lỗ lớn. Họ chọn cách kinh doanh rủi ro cao và giờ đây đang phải chịu hậu quả".
